Synagoga w Batumi znajduje się pod adresem: ulica Vazha-Pshavela 33.
Telefon: +995 555 36 66 99
Współrzędne: 41.647359, 41.634441
Budynek stoi przy cichej, jasnej ulicy i wyróżnia się bieloną fasadą z bocznymi wieżami. Ozdoba w postaci gwiazdy Dawida sprawia, że budynek jest łatwo rozpoznawalny. Okna ozdobione są rzeźbionymi elementami dekoracyjnymi i wzorami. W otworach okiennych widoczne są sześcioramienne gwiazdy.
Wchodząc do przestronnego holu, można poczuć, jak bardzo jest on nowoczesny i otwarty. Białe ściany, wysokie kolumny i jasne dekoracje dodają temu miejscu szczerości.
Kiedy błękitne niebo Batumi zagląda przez okrągłe okna synagogi, a przestronna sala jest zalana światłem słonecznym, całe pomieszczenie wydaje się unosić w jego promieniach, wywołując wyjątkowy, wysublimowany stan.
Społeczność żydowska w Batumi jest niewielka, ale minjan prawie zawsze gromadzi się na modlitwie. Tutaj czytana jest Tora i odbywają się wszystkie żydowskie święta, rytuały i wydarzenia. W dni święta Sukkot rozstawiane są świąteczne namioty. W święto Rosz ha-Szana trąbi się w szofar.
Modlitwy prowadzi rabin Ze’ev Mendelson. Jego żoną i asystentką jest Rabanit Mushi.
Społeczność żydowska w Batumi jest zaangażowana w działalność religijną, edukacyjną i charytatywną. Wiele uwagi poświęca się historii i tradycjom narodu żydowskiego.
Organizacja “Chesed” mieści się na pierwszym piętrze dwupiętrowego budynku na dziedzińcu synagogi i zajmuje się głównie działalnością charytatywną: opieką nad starszymi i samotnymi Żydami.
Koszerna restauracja znajduje się w Beit Habad, ale jej działalność nie jest stała. Pierwsza koszerna restauracja, Mendi’s, rozpoczęła działalność w Batumi w 1995 roku.
Budynek synagogi został zaprojektowany przez architekta Siemiona Lwowicza Wołkowicza na wzór synagog w Hadze i Amsterdamie. Budowa została przeprowadzona w latach 1900-1904.
Oficjalnie społeczność żydowska w Batumi istnieje od 1878 roku. W tym czasie istniały dwie społeczności – Żydzi aszkenazyjscy (europejscy) i Żydzi gruzińscy.
W tym czasie Żydzi aszkenazyjscy nie mieli własnego budynku. Zbierali się w małym drewnianym domu kupionym od poddanego Imperium Osmańskiego.
W 1879 r. dokonano pierwszego wpisu do pinkos (ksiąg rachunkowych) prowadzonych w domu modlitwy.
Prawdopodobnie na początku lat osiemdziesiątych XIX wieku otwarto również synagogę dla gruzińskich Żydów.
W 1882 r., według spisu ludności, na 8671 mieszkańców Batumi było 179 Żydów. W spisie z 1890 r. było już 862 Żydów, a według spisu z 1897 r. na 28508 mieszkańców miasta liczba Żydów wynosiła 1179 osób.
Oczywiście mały drewniany budynek, zaprojektowany dla około 20 osób, nie mógł pomieścić wszystkich pragnących przyjść na modlitwę.
Żydzi z Batumi trzykrotnie apelowali do rządu o pozwolenie na oficjalne otwarcie Domu Modlitwy, a później na budowę dużego kamiennego budynku, ale wszystkie ich prośby zostały odrzucone.
W końcu, w 1899 roku, Żydzi z Batumi złożyli petycję do głowy państwa, cesarza Mikołaja II. Poprosili o pozwolenie na wybudowanie na własny koszt kamiennego budynku synagogi chóralnej, w której mogliby modlić się do cesarza o zwolnienie następcy tronu.
Apel społeczności żydowskiej został przekazany przez kupca Psarosa, który przekazał go stołecznym bankierom, a oni ministrowi.
Po przeczytaniu petycji Mikołaj II poczuł się tak bardzo związany ze sprawą, że napisał własnoręcznie: “Zezwalam na to. Mikołaj.” W roku ukończenia budowy synagogi cesarzowi urodził się następca – Tsesarewicz Aleksy.
Na otwarcie synagogi w Batumi wykonano w Warszawie srebrny puchar, na którym wygrawerowano nazwiska najważniejszych darczyńców. Każdy z nich przekazał co najmniej 1000 rubli na budowę synagogi. Pucharowi towarzyszył komplet sześciu filiżanek.
Synagoga Aszkenaz funkcjonowała do marca 1923 r., po czym nowe władze przekazały budynek Komunistycznemu Związkowi Młodzieży Adżaristanu. W budynku mieściło się stowarzyszenie sportowe “Dynamo”, wyposażono salę gimnastyczną i organizowano zawody.
W 1924 r. gruzińskim Żydom udało się doprowadzić do otwarcia w zakupionym budynku synagogi, w której do lat 40. funkcjonowała nielegalna jesziwa.
W latach 1922-1928 rabinem Batumi był N.-Sh. Sasonkin.
W latach 1925-1929 w Batumi działała czteroletnia szkoła żydowska.
Pod koniec lat 30. synagoga została zamknięta.
Dopiero w 1992 roku synagoga została zwrócona Żydom z Batumi.
Do listopada 1998 roku, dzięki opiece i pomocy finansowej władz Adżarii, a także darowiznom od prywatnych sponsorów, budynek został w pełni wyremontowany i zrekonstruowany, a majestatycznej synagodze przywrócono jej pierwotny wspaniały wygląd. Spełniło się marzenie Żydów z Batumi – synagoga ponownie zaczęła pełnić swoją bezpośrednią funkcję.
W aron-kodesz synagogi przechowywane są cztery zwoje Tory. Trzy z nich zostały przeniesione z poprzedniej synagogi, czwarty został podarowany przez społeczność żydowską z Tbilisi.
W 2011 r. synagodze w Batumi przyznano status zabytku dziedzictwa kulturowego.
W 2015 r. Państwowa Agencja do Spraw Religijnych, w oparciu o raport “Komisji rekomendacyjnej do spraw badania własności i kwestii finansowych”, przekazała budynek synagogi na własność społeczności żydowskiej.
Jednak do 2001 r. żydowska populacja Batumi liczyła już mniej niż 100 osób (z powodu masowej emigracji Żydów w latach 1980-1990 do Izraela, USA i innych krajów). W wyniku emigracji około 80 procent ludności żydowskiej opuściło miasto.
Odbudowa życia żydowskiego w Batumi rozpoczęła się pod koniec lat 80-tych. Z inicjatywy Emila Krupnika powstały koła nauki języka hebrajskiego. W 1989 r. powstał oddział Stowarzyszenia Stosunków Gruzińsko-Izraelskich, kierowany przez Krupnika, który w 1991 r. został również dyrektorem żydowskiej szkoły niedzielnej. On i jego siostra Riva Krupnik wnieśli ogromny wkład w rozwój życia żydowskiego w Gruzji.
Obecnie setki Żydów podróżujących z całego świata z pewnością przyjeżdżają do tego świętego miejsca, aby modlić się w synagodze z rabinem Ze’evem i miejscowymi Żydami oraz poznać historię lokalnej społeczności żydowskiej.
