ქართლი არის ერთ-ერთი უძველესი ქართული სახელმწიფოს და თანამედროვე ქვეყნის ორი მხარის სახელი. აქედან მომდინარეობს ქართველი – ქართველთა თვითსახელწოდება. ქართლის სამეფო ძვ.წ. 537 წელს დაიბადა. საქართველოს (საქართველოს) – ქართველთა ქვეყანა.
ქანდაკება „ქართლის დედა“ განასახიერებს ქართულ ხასიათს: ეროვნული სამოსით გამოწყობილი ქალი ღვინის თასით მარცხენა ხელში – მეგობრად მოსულთათვის, ხოლო მახვილით მარჯვნივ – მტრად მოსულთათვის. .
ქართველი ქალები კაცებთან თანასწორად იბრძოდნენ სამშობლოსთვის, იცავდნენ და მხარს უჭერდნენ კერას. მამაკაცურობა და უანგარობა გახდა მიზეზი იმისა, რომ ქალის გარეგნობა აირჩიეს.
1958 წელს თბილისის 1500 წლის იუბილეს აღნიშვნის საპატივსაცემოდ გამოიგონეს მრავალი საინტერესო გზა ქალაქის გასაფორმებლად, კერძოდ, სოლოლაკის ბორცვზე, კომსომოლის ხეივანზე, გიგანტური ქალის ფიგურის დასაყენებლად.
ორიგინალური ქანდაკება ხისგან იყო დამზადებული და დედაქალაქს მხოლოდ დროებით უნდა დაამშვენებდა. მაგრამ ქართველ დედას თბილისის მაცხოვრებლები და სტუმრები ისე შეუყვარდა, რომ მისი დატოვება გადაწყდა და 1963 წელს ხის ტექსტურა წვიმისა და თოვლისგან დასაცავად ალუმინით დააფარეს.
1997 წელს ქანდაკება მთლიანად შეიცვალა ახლით: საქართველოს დედამ გრძელმკლავიანი კაბა უფრო თანამედროვეზე გადაიცვა და ახალი თავსაბურავი მიიღო – ნაკლებად ტრადიციული თავსაბურავი და დაფნის ფოთლები. თანამედროვე ჩაცმულობამ მაშინ არაერთი პოლემიკა გამოიწვია ქართველებში – ყველას არ მოეწონა ავთენტურობის დაკარგვა.
ქანდაკების ავტორია ელგუჯა ამაშუკელი. სახელწოდება – „კაპიტალი“ უწოდა, სიმბოლურად გამოხატა, რომ თასი და ღვინო გულთბილი და სტუმართმოყვარე ურთიერთობაა, ხმალი კი ქართველი ხალხის გაუთავებელი ბრძოლებია. მოგვიანებით ხალხმა მას „ქართლის დედა“ უწოდა. ამ ნამუშევრისთვის 1966 წელს მოქანდაკე დაჯილდოვდა შოთა რუსთაველის სახელობის სახელმწიფო პრემიით.
ქანდაკების სიმაღლე 20 მეტრია. სიმაღლე ზღვის დონიდან – 480 მეტრი. ფეხიდან მოჩანს თბილისი და მისი შემოგარენი.
ძეგლი მდებარეობს ბოტანიკურ ბაღთან და ნარიყალას ციხესთან (IV საუკუნეში. უკვე აქ იდგა და ერქვა შურის-ციხე). მისვლა შესაძლებელია ფეხით ან საბაგირო გზით, რომელიც რიყის პარკში მდებარეობს და მეორე ბოლოში ციხეს უკავშირდება.
ქანდაკებიდან ბეთლემის კიბეების გასწვრივ არის დაღმართი ძველ ქალაქში – თვალწარმტაცი ადგილი სახლების სახურავებზე, მოსახერხებელი სადამკვირვებლო პლატფორმით, კატებით და იხვებით ზუსტად ქალაქის ცენტრში.
ძეგლთან ახლოს შეგიძლიათ შეიძინოთ სუვენირები და დაჯდეთ კაფეში, რომელიც ქალაქს გადაჰყურებს.
ძეგლის კოორდინატები: 41.688124, 44.804611.
